Czarna Kleopatra oburzyła Egipt. Zrobią swój własny dokument

Królowa Kleopatra w ogniu krytyki

Egipscy historycy zareagowali ostro na obsadzenie czarnej aktorki Adele James w tytułowej roli fabularyzowanego dokumentu Królowa Kleopatra, który zadebiutował 10 maja na platformie Netflix.

„Wygląd bohaterki zakłamuje historię Egiptu i jest rażącym błędem historycznym, tym bardziej że film klasyfikowany jest jako dokument, a nie utwór dramatyczny” – skomentował sekretarz generalny organizacji badającej dziedzictwo kulturowe Egiptu. By walczyć z narracją amerykańskiej platformy, telewizja egipska zapowiedziała produkcję filmu dokumentalnego, który zostanie stworzony w ścisłej współpracy z historykami, archeologami, aby zapewnić dokładność i wiarygodność materiału.

Dlaczego Netflix pokazał Kleopatrę jako czarną kobietę?

Egipski minister ds. Starożytności, Zahi Hawass, oskarżył twórców o „fałszowanie faktów” i „blackwashing” za przedstawienie Kleopatry jako czarną kobietę. W opinii wielu historyków Kleopatra w rzeczywistości miała śródziemnomorską urodę – oliwkową skórę, ciemne włosy – z powodu swoich macedońsko-greckich korzeni.

Wyprodukowany przez Jadę Pinkett Smith dokument Netflixa Królowa Kleopatra postanowił pokazać władczynię jako czarnoskórą. W czterech odcinkach serial opowiada historię Kleopatry VII i jej doświadczenia w rządzeniu Egiptem, w tym jej romanse z rzymskimi przywódcami – Juliuszem Cezarem i Markiem Antoniuszem – oraz egzekucję jej przyrodniej siostry Arsinoe.

Reżyserka Tina Gharavi podtrzymuje decyzję o obsadzie i przypomina, gdy Elizabeth Taylor grała Kleopatrę w dramacie Mankiewicza z 1963 roku, który był nominowany do dziewięciu Oscarów. To niejedyny obraz białej Kleopatry w filmach i serialach. Oprócz Taylor, a teraz James, Kleopatra była przedstawiana w kulturze popularnej przez Thedę Barę, Claudette Colbert, Lyndsey Marshę, a niedługo również Gal Gadot w nadchodzącym filmie o królowej – wszystkie to białe aktorki. Twórcy uważają, że czarnej Kleopatrze jest daleko do wyglądu prawdziwej postaci, tak samo jak białej, więc nie rozumieją oburzenia. Podobnie pisze o tym historyk Kenan Malik w „The Guardian”.

Różnorodność w historycznych filmach

W ostatnim czasie Hollywood stara się dbać o rzetelność i szacunek względem kultur, z których czerpie. Na dodatek wiele fabularyzowanych produkcji zaprasza na ekran niebiałych aktorów, choć ich fabuła osadzona jest w czasach, kiedy nie mieli oni takiej widoczności. W Bridgertonach Netfliksa ukazana jest XIX-wieczna Anglia z czarnymi bohaterami, co zszokowało niektórych widzów. „Możliwość bycia częścią tych opowieści bez konieczności grania tylko cierpiących latami niewolników czy uciskanych ludzi, możliwość uczestniczenia w radości, świętowaniu i eskapizmie dla czarnego artysty jest naprawdę spełnieniem marzeń” — zapewniała aktorka z serialu, Kathryn Drysdale.

To jednak fikcja, gdzie naturalnie można pozwolić sobie na dowolną interpretację wyglądu bohaterów – tak jak w przypadku czarnej Małej syrenki w nadchodzącym filmie Disneya. Oburzenie podobne do tego, które pojawiło się przy okazji dokumentu o czarnej Kleopatrze, wywołał z kolei miniserial Anna Boleyn, w którym tytułową rolę odegrała czarnoskóra aktorka Jodie Turner-Smith. Druga żona angielskiego króla Henryka VIII była na obrazach przedstawiana jako biała kobieta, choć – jak twierdzi ekspertka od historii Tudorów – nie było żadnych materiałów, które powstały za jej życia. „Decyzja o obsadzeniu czarnej aktorki pozwala zmienić perspektywę i dodaje nowego spojrzenia na historię Anny” – mówiła dr Borman. „To bardzo odważne i potrzebne, a reakcja tylko pokazuje, jak wiele uprzedzeń związanych jest dalej z tym tematem”.