„Osiem gór”: Wyprawa nie na szczyt, ale w głąb siebie

Specyficzne kino Groeningena

Felix Van Groeningen należy do twórców, którzy przemycają do swoich filmów coś bardzo charakterystycznego. To pewien rodzaj napięcia, odczuwalny w relacji między bohaterami. Intensywna więź, którą dostrzec można w dialogach, ale i w sposobie budowania narracji. Nie zawsze ta nadekspresja musi się wszystkim podobać. Podobnie jak np. u Terrence’a Malicka, filmy Groeningena są przez jednych uwielbiane, a przez innych traktowane z pobłażliwością. Nie pozostawiają jednak nikogo obojętnym.

Osiem gór? Tym razem zaskoczenie

Przyznaję, że nie byłem nigdy ogromnym fanem belgijskiego twórcy. Nominowane dekadę temu do Oscara W kręgu miłości bardziej mnie wówczas zmęczyło, niż urzekło, a Mój piękny syn, który na papierze był idealnie skrojony pod moje gusta (od tematu, po aktorów), z jakichś powodów fabularnie dla mnie kulał. Do Ośmiu gór podszedłem więc z dystansem, chcąc przede wszystkim nasycić się włoskimi widokami. Ale na szczęście Groeningen mnie tym razem zaskoczył. Czym? Umiejętnie przeniósł na ekran bardzo prostą i zarazem uniwersalną historię o niezwykłej relacji między dwoma osobami i stawaniu się świadomym, dorosłym człowiekiem.

Przyjaźń w Alpach

Bohaterami Ośmiu gór są dwaj młodzi Włosi. Zaprzyjaźnili się w dzieciństwie, ale od początku byli różni. Nie połączyło ich nic nadzwyczajnego – raczej brak innych rówieśników, z którymi mogliby spędzać czas. Pietro, chłopiec z dobrego domu i dużego miasta, we włoskich Alpach bywał tylko przejazdem, w ramach letnich wakacji. Dla Bruna góry, doliny, jaskinie i pastwiska były jedyną rzeczywistością, którą znał. Potem zniknęli sobie na lata z oczu, by powrócić do siebie już w dorosłym życiu – z zupełnie innymi problemami, troskami i bagażem doświadczeń. Jeszcze bardziej różni, niż na samym początku.

Mocą Ośmiu gór są nie tylko kreacje aktorskie Luki Marinelliego i Alessandra Borghiego, ale też na pewno książka Paola Cognettiego, na podstawie której powstał scenariusz. Częściowo autobiograficzna i manifestująca wielkie uczucie, jakim urodzony w Mediolanie pisarz darzy naturę, wędrówki i górskie przełęcze. Co ciekawego jest w monotonnych podejściach, kolejnym odhaczaniu szczytów, wodzeniu palcem po mapie i powtarzaniu starych tras? Jak to pokazać na ekranie? Jak oddać romantyzm tej pasji? Wydaje się, że Felix Van Groeningen dobrze odczytał zamysł Cognettiego. Być może sam kocha góry. A może w zrozumieniu tej opowieści pomogła mu jego małżonka, Charlotte Vandermeersch, z którą nie tylko zaadoptował powieść na scenariusz, ale także stanął razem za kamerą. Okoliczności przyrody są w Ośmiu górach wspaniałe, pasja namacalna i wiarygodna, ale największy ukłon w stronę duetu należy się za pięknie poprowadzoną relację międzyludzką. Pietro i Bruno nie są typowymi bohaterami filmowej opowieści, a ich zwykłość i zarazem wielowymiarowość można analizować godzinami.

W centrum jest człowiek

Osiem gór, mimo mocnego alpejskiego trzonu i hołdu składanego dzikości przyrody, to nie film wspinaczkowo-survivalowy. Są tu echa klasyków w postaci Wszystko za życie, namacalny jest klimat ucieczki i izolacji od świata niczym w pokazywanym niedawno na Millennium Docs Against Gravity dokumentalnym Pustelniku z Treig. Ale nie to jest osią historii. Możemy się pozachwycać widokami, pomarzyć o górskich marszach czy przypomnieć sobie własne wyprawy, ale w centrum filmu Groeningena i Vandermeersch jest człowiek, który musi odkryć samego siebie i zdefiniować się na nowo.

Przyjaźń, nie bromance

Jasne, jest tu przecież dwóch mężczyzn, Bruno i Pietro, między którymi istnieje niezwykłe uczucie. Więź mocno dla nich nieoczywista, wisząca w powietrzu, niedookreślona i zaniedbywana. Przyjaźń. Żaden tam modny ostatnio rozrywkowy bromance. Raczej coś wycofanego, zbudowanego na tęsknocie, samotności i zaufaniu; mocno splecionego z rodziną i szukaniem korzeni. Ale tak jak i góry, przyjaźń to tylko jeden z elementów drogi, którą, tak naprawdę w samotności, kroczy każdy z bohaterów. Nie zawsze wszystko musi potoczyć się tak, jak zaplanowaliśmy i nie każda wędrówka musi skończyć się dojściem na szczyt. Nie każdego czeka happy end, a i pozytywne zakończenie nie jest nigdy dobre dla wszystkich stron. Osiem gór to prosta historia dwóch chłopaków, którą mocno komplikuje to co zwykle: codzienność, dorastanie i zupełnie różne ścieżki, którymi idziemy przez życie. Czyżbym wreszcie polubił się z kinem Felixa Van Groeningena? Który z nas dorósł?