To nie komedia, a dokument o Polsce. Jak „Prawy chłopak” zmienił się w lewaka

Prawy chłopak to historia jak ze scenariusza

Znacie fabułę filmu Kryptonim Polska z Borysem Szycem i Maciejem Musiałowskim? Opowiada o Sztaszku i Poli – przedstawicielach dwóch skrajnych grup społecznych i łączącym ich uczuciu, które wystawia na próbę ich światopoglądy. Do złudzenia przypomina to motywy z dokumentu Prawy chłopak w reżyserii Hanny Nobis. Historia 22-letniego Antka nie jest jednak komedią pełną banałów, a prawdziwym dramatem, w którym śledzimy burzliwą drogę ideową młodego mężczyzny.

Na pierwszy rzut oka trudno uwierzyć w wiarygodność historii. Nie dość, że dokument został stworzony tak, by przypominał film fabularny, przemiana tytułowego bohatera wydaje się niemożliwa, szczególnie biorąc pod uwagę lewicowe poglądy reżyserki. Prawy chłopak opowiada o kontrastach i braku komunikacji między społecznościami z perspektywy naczelnego reprezentanta skrajnej prawicy, który z czasem staje się tolerancyjnym obywatelem, protestującym w strajkach kobiet i marszach równości. To wcale nie jest piękny sen wyborcy Lewicy. Im więcej wiemy na temat produkcji, tym bardziej wierzymy w opowieść o osobie, która zakwestionowała swoje dotychczasowe zasady moralne, by żyć w zgodzie ze sobą.

Raz sierpem, raz młotem

Reżyserka Hanna Nobis nie od razu miała w garści bohatera swojego dokumentu. Wszystko zaczęło się od nagrań, które realizowała na obozie survivalowym dla chłopców w Ukrainie. To tam poznała Antoniego, członka Bractwa Przedmurza. Tak jak jego koledzy, młody mężczyzna wyznawał tradycyjne wartości – najważniejsza była dla niego religia katolicka, konserwatywna wspólnota i patriotyczna pamięć o kraju. To jednak tylko oficjalnie, bo w praktyce oznaczało to również uczestniczenie w homofobicznych pochodach przeciwko „tęczowej hołocie”, skandując hasła zrównujące orientację z pedofilią czy wspieranie antyaborcyjnych haseł aktywistów pro-life.

Nobis, której daleko jest do dyskryminacyjnych wyznań bohaterów jej filmu, w Antonim zauważyła potencjał. Jak wyjaśniła w wywiadzie dla „Cineuropa”, młody chłopak wydawał jej się być w wewnętrznym konflikcie o krok przed zmianą. Oprócz tego był empatyczny, prawdomówny i wyjątkowo charyzmatyczny. „Moim pomysłem było znalezienie prawdziwego rycerza za zbroją, rycerza, w którego mógłbym uwierzyć” – tłumaczy Nobis. Twórczyni postanowiła wyjść z lewicowej bańki, by dowiedzieć się czegoś o ludziach o odmiennych poglądach.

Kim jest dziś bohater filmu?

Okazało się, że reżyserka ma okazję towarzyszyć swojemu bohaterowi w trakcie życiowej przemiany. Na drodze poglądów Antka stanęła miłość. „Odkrycie bliskości i miłości z kobietą było dla mnie czymś nowym, a gdy zaczęło to się kłócić z moimi poglądami religijnymi, po raz pierwszy znalazłem się w konflikcie wewnętrznym. Musiałem wybrać, co jest dla mnie ważniejsze: Kościół czy dziewczyna” – tłumaczy bohater w wywiadzie dla „Wirtualnej Polski”. Niedługo później radykalnie zmienia się, jednak jego przyszłością wcale nie jest aktywizm na rzecz kobiet, społeczności LGBTQ+ czy ekologii. Antoni szuka przede wszystkim wartości, które będą zgadzać się z jego moralnością. A to nigdy nie jest łatwa droga. „Zawsze gdy poznawałem drugiego człowieka, najważniejsza dla mnie była jego wrażliwość i wartości, które wyznaje” – zdradził. Dziś nie identyfikuje się z żadną „stroną”. Skupił się na życiu osobistym i aktualnie planuje założenie rodziny oraz ślub cywilny.

Czy Prawy chłopak to utopia?

Dokument momentami tonie w oparach absurdu zakrapianego niemal memiczną narracją. Jako prawak Antoni żegna się ze znajomymi słowami „Z Panem Bogiem”, na randkę zabiera dziewczynę na strzelanie bronią w lesie, a w wolnym czasie chodzi na potańcówki, które wyglądają jak ze świata konserwatywnej utopii. Nie brakuje puszczenia oka do widza również w lewicowej erze bohatera, jak to, że jego dziewczyna zwierza mu się, że wreszcie potrafi zasnąć bez Xanaxu, a także odradza mu słuchania Marilyna Mansona, dlatego, że „jest przemocowcem”. Światopoglądowa baśń ociera się o naiwność, a jednak bardzo sprawnie ilustruje podzielone społeczeństwo młodych Polaków, których 40 proc. planuje zagłosować w najbliższych wyborach na Konfederację, a 30 proc. na Lewicę. Na przykładzie wrażliwego Antoniego, którego poznajemy na ekranie filmu Hanny Nobis, być może choć trochę zbliżymy się do potrzebnego dialogu.